Piłkarze wyklęci – Leonard Piontek (Piątek)

6 lut 2025

Leonard Piątek najpierw zagrał w reprezentacji, a później w ekstraklasie. Utalentowany pechowiec, który odmówił gestapo. Współautor największych przedwojennych sukcesów polskiej kadry.

Leonard Piontek (w 1937 roku zmienił nazwisko na Piątek) urodził się 3 października 1913 roku w Königshütte (Chorzowie). Jako 13-latek przystąpił do chorzowskiego AKS-u i z tym klubem związał niemal całe sportowe życie, choć ta wierność „Koniczynkom” bardzo wiele go kosztowała.

AKS powstał w 1910 roku jako Verein für Rasenspiele, niemiecki rodowód klubu nawet po zmianie nazwy mocno ciążył na losach jego zawodników. Piontek debiutował w lidze 11 kwietnia 1937 roku w meczu z Ruchem Wielkie Hajduki (wygranym przez AKS 3:1). Wtedy też zdobył swoją pierwszą w lidze bramkę. W debiutanckim sezonie strzelił dla AKS-u 10 goli (w tej liczbie był hat-trick w spotkaniu z Wisłą).

Wcześniej niż w ekstraklasie zadebiutował jednak w reprezentacji Polski. Kapitan związkowy – jak wtedy nazywało się selekcjonera – Józef Kałuża zwrócił uwagę na świetne wyszkolenie techniczne młodego napastnika, który w kadrze pierwszy raz wystąpił w spotkaniu z Łotwą 6 września 1936 roku. Pierwszego gola dla biało-czerwonych strzelił już w drugim swoim meczu (23 czerwca 1937 roku ze Szwecją). Z reprezentacją zagrał w sumie 17 razy (strzelając 11 goli). Do najważniejszych spotkań należą: wygrany z Jugosławią mecz o awans do mistrzostw świata (10 października 1937 roku), gdy zdobył 2 bramki oraz słynny mecz z Brazylią na Mundialu w 5 czerwca 1938 roku czy ostatni przedwojenny mecz (27 sierpnia 1939 roku) z Węgrami, gdzie również wpisał się na listę strzelców.

Miał być członkiem kadry olimpijskiej  na igrzyskach w Helsinkach w 1940 roku. W lidze najskuteczniejszy był w roku 1938, gdy od maja do lipca trafiał w sześciu kolejnych meczach, a 2 października w meczu ze Śmigłym Wilno drugi raz w karierze strzelił trzy bramki w jednym meczu. W całym sezonie strzelił tylko 1 bramkę mniej niż Wilimowski i Peterek. W sumie w lidze zagrał z AKS-em w 43 meczach, w których 41 razy trafiał do siatki. Chwalono go za elegancką grę, postawę fair play (nie tak wówczas oczywistą) i nietypowy, kreatywny sposób rozwiązywania sytuacji podbramkowych – na przykład gol zdobyty piętą.

W chwili wybuchu wojny był w najlepszym dla piłkarzy wieku, w absolutnie szczytowej formie. Selekcjoner Józef Kałuża, odpowiadając na jego wątpliwości, czy grać w niemieckim klubie na Śląsku powiedział: „Ślązacy winni grać, bo będą jeszcze Polsce potrzebni”. Piątek więc grał dalej w AKS-ie… przemianowanym na Germanię Königshütte. We władzach klubu zasiadało kilku wojskowych, co pozwalało piłkarzom unikać wysłania na front. Piątek znalazł zatrudnienie w Oberschlesischer Eisenhandel – firmie handlującej żelazem, współpracującej z niemieckimi siłami zbrojnymi, a zatem o strategicznym znaczeniu dla Rzeszy, której dyrektorem zarządzającym był prezes Germanii Gerhard Barthel.

Germania szybko stała się piłkarską potęgą – zdobywając trzykrotnie mistrzostwo Górnego Śląska, a był Piątek jedną z największych jej gwiazd – w pierwszym roku zdobył 70 bramek. W czterech wojennych sezonach Gauligi trzy razy był królem strzelców. W czerwcu 1940 roku zainteresował się nim niemiecki selekcjoner Josef „Sepp” Herberger. To, co prezentował Piątek (dziś nazwalibyśmy to futbolem totalnym), było jednak wówczas eksperymentem, a Herberger szukał stricte środkowego napastnika i do debiutu nie doszło. Później do Generalnego Gubernatorstwa chciał go sprowadzić dr Georg Niffka. Aby skłonić Piątka do współpracy, w imieniu Niffki propozycję złożyło mu… gestapo. Odmówił. Niffka próbował raz jeszcze, tym razem osobiście, ale Piątek pozostał nieugięty. W połowie 1942 roku zaczął podupadać na zdrowiu, miał problemy z nerkami, co odbiło się na spadku jego formy. Stawał się coraz bardziej powolny, apatyczny, tracił skuteczność. Prawdopodobnie ostatni raz w barwach Germanii zagrał 29 października 1944 roku w towarzyskim meczu z Deutsche Sport-Club, już jako żołnierz na przepustce. W grudniu 1944 roku został wysłany na front. Szybko został ranny. Dostał się do amerykańskiej niewoli.

Po wojnie odnalazł go Herberger, proponując współpracę i pozostanie w Niemczech. Piątek kolejny raz Niemcom odmówił i jeszcze w 1945 roku wrócił do Polski. W AKS-ie nie znalazł jednak miejsca. Karierę sportową kończył więc w katowickiej Pogoni (jako grający trener i kapitan). Niestety, „nieznani sprawcy” raz po raz „przypominali” mu grę w III Rzeszy. Był szykanowany, poniżany, a nawet… brutalnie pobity. Po zakończeniu kariery piłkarskiej był jeszcze trenerem lokalnych klubów. Zmarł w Chorzowie w 1967 roku po długiej chorobie.

Jacek Kurek

Józef Dymarczyk

Józef Dymarczyk

Urodzony 7 maja 1936 w Bytomiu; obrońca Wychowanek Stali Bobrek z Bytomia, później przez trzynaście sezonów wierny bytomskiej Polonii, z którą zdobywał mistrzostwo kraju (1962), dwukrotnie był wicemistrzem i raz zgarnął brąz MP. W sumie zagrał dla niej 223 mecze w...

Dariusz Gęsior

Dariusz Gęsior

Urodzony 9 października 1969 w Chorzowie; pomocnik. Wychowanek chorzowskiego Ruchu, w którym przebył drogę od trampkarza aż do ekstraklasy. Zagrał w niej 427 meczów, zdobywając 73 gole. Reprezentował barwy „Niebieskich” (178 gier - mistrzostwo 1989 i Puchar Polski...

Radosław Gilewicz

Radosław Gilewicz

Urodzony 8 maja 1971 w Chełmie Śląskim; napastnik. Wychowanek GKS-u Tychy, z którego trafił do chorzowskiego Ruchu. Jako zawodnik „Niebieskich” zagrał 31 razy w ekstraklasie, zdobywając w niej 15 goli, po czym ruszył na podbój lig zagranicznych. Występował w...

Jerzy Gorgoń

Jerzy Gorgoń

Urodzony 18 lipca 1949 roku w Zabrzu; obrońca. Wychowanek Sparty Mikulczyce, więc szybko trafił do Górnika Zabrze, dla którego zagrał 220 meczów w ekstraklasie, zdobywając w nich 18 goli. Dwukrotny mistrz kraju (1971, 1972) w jego szeregach, aż pięciokrotny zdobywca...

Wojciech Grzyb

Wojciech Grzyb

Urodzony 21 grudnia 1974 w Mysłowicach; pomocnik, obrońca. Wychowanek chorzowskiego Ruchu, ale dopiero po „trzydziestce” udało mu się zagrać w seniorskim zespole „Niebieskich” w ekstraklasie. Wcześniej jego droga na ligową Cichą wiodła przez Górnika 09 Mysłowice,...

Paweł Janik

Paweł Janik

Urodzony 4 kwietnia 1949 w Bycinie; pomocnik. Wychowanek Łabędzkiego Towarzystwa Sportowego. W ekstraklasie debiutował krótko po 16. urodzinach, w barwach bytomskiej Polonii, z której po dekadzie przeniósł się do rywala „zza miedzy”, czyli Szombierek. Wieloletni...